ساخت پاوپوینت با هوش مصنوعی
کم تر از 5 دقیقه با هوش مصنوعی کافه پاورپوینت ، پاورپوینت بسازید
برای شروع ساخت پاورپوینت کلیک کنید
شما در این مسیر هستید :خانه / محصولات /powerpoint / دانلود پاورپوینت بررسی مکانیسم دفاعی بدن دام و شیوه ایمن سازی آنها(کد16533)
سفارش انجام پاورپوینت - بهترین کیفیت - کم ترین هزینه - تحویل در چند ساعت 09164470871 ای دی e2proir
دانلود پاورپوینت بررسی مکانیسم دفاعی بدن دام و شیوه ایمن سازی آنها(کد16533)
شناسه محصول و کد فایل : 16533
نوع فایل : Powerpoint پاورپوینت
قابل ویرایش تمامی اسلاید ها دارای اسلاید مستر برای ویرایش سریع و راحت تر
امکان باز کردن فایل در موبایل - لپ تاپ - کامپیوتر و ...
با یک خرید میتوانید بین 342000 پاورپینت ، 25 پاورپوینت را به مدت 7 روز دانلود کنید
فایل های مشابه شاید از این ها هم خوشتان بیاید !!!!
توضیحات محصول دانلود پاورپوینت بررسی مکانیسم دفاعی بدن دام و شیوه ایمن سازی آنها(کد16533)
دانلود پاورپوینتبررسی مکانیسم دفاعی بدن دام و شیوه ایمن سازی آنها
دانلود پاورپوینت بررسی مکانیسم دفاعی بدن دام و شیوه ایمن سازی آنها
عنوان های پاورپوینت بررسی مکانیسم دفاعی بدن دام و شیوه ایمن سازی آنها عبارتند از :
بررسی مکانیسم دفاعی بدن دام و شیوه ایمن سازی آنها
مقدمه
مقدمه
مکانیسم دفاعی بدن
ایمنی هومورال
ایمنی هومورال
ایمنی هومورال
ایمنی طبیعی و اکتسابی
ایمن سازي
واکسیناسیون یا ایمن سازي فعال
رابطه بین نوع واکسن با ایمنی حاصل
واکسن چیست؟
واکسن؟
تاریخچه ، تعریف واکسن و اصطلاحات مرتبط:
تاریخچه
تاریخچه
اصطلاحات واکسن و واکسیناسیون
علل توصیه به مصرف واکسن:
تقسیم بندی واکسن ها
تقسیم بندی واکسن ها
اشکال تولید واکسن ها
انتخاب سرسوزن مناسب براي تزریق:
روش هاي تزریق :
تزریق
تزریق
تزریق
شرایط لازم براي واکسیناسیون مطلوب
بهره مندي مطلوب از واکسیناسیون
بهره مندي مطلوب از واکسیناسیون
نواحی مناسب تزریق واکسن:
ناحیه تزریق
شرایط واکسیناتور
شرایط جایگاه
شرایط دامدار
شرایط واکسن
شرایط واکسن
شرایط نگهداري و حمل و نقل واکسن و وسایل تزریق:
دلایل تاکید بر عدم نگهداري واکسن نیمه مصرف
زنجیره سرد
جمع آوري وسایل مصرفی
معدوم سازي وسایل مصرفی واکسیناسیون
دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن
دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن:
دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن:
دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن
عوارض پس از واکسیناسیون
عوارض پس از واکسیناسیون
وسایل و ابزار لازم:
وسایل و ابزار لازم
وسایل و ابزار لازم
وسایل و ابزار لازم
وسایل و ابزار لازم
نکات ضروري قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
نکات ضروري قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
نکات ضروري قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
نکات ضروري قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
نکات ضروري قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
آشنایی با واکسنهاي دام
واکسن کشته آگالاکسی
واکسن کشته آگالاکسی
واکسن کشته آگالاکسی
واکسن کشته آگالاکسی
آبله بزی
واکسن آبله بزي
واکسن آبله گوسفندي
واکسن آبله گوسفندي
واکسن آبله گوسفندي
واکسن زنده آنتراکس ( شاربن )
شاربن
شاربن
واکسن شاربن علامتی
واکسن شاربن علامتی
( Fd IRIBA ) واکسن بروسلا آبورتوس ایریبا براي گوساله
fdگوساله
fdگوساله
fdگوساله
( Rd IRIBA ) واکسن بروسلوز گاو بالغ ایریبا
( Rd IRIBA ) واکسن بروسلوز گاو بالغ ایریبا
( Rd IRIBA ) واکسن بروسلوز گاو بالغ ایریبا
( Rd IRIBA ) واکسن بروسلوز گاو بالغ ایریبا
واکسن 51 RB.
واکسن 51RB
واکسن 51RB
واکسن 51RB
واکسن 51RB
FD Rev واکسن بروسلا ملی تنسیس سویه 1
FD Rev
FD Rev1
RD.REV1 واکسن(تب مالت)
واکسن زنده طاعون
( FMD ) واکسن تب برفکی
تب برفکی
تب برفکی
تب برفکی
واکسن ضد اسهال گوساله
واکسن ضد اسهال گوساله
واکسن پاستورلوز گاو و گاومیش
واکسن پاستورلوز گاو و گاومیش
آنتروتوکسمی
انتروتوکسمی
قانقاریاي کبدي
واکسن غیر فعال لپتوسپیرا
واکسن هاري
هاری
واکسن کزاز اسب
تکه ها و قسمت های اتفاقی از فایل 00عنوانجدید00 ، 00عنوانقبلی00
واکسیناسیون در دام (باکتریایی –ویروسی)
مقدمه
همانگونه که مستحضرید یکی از مهمترین اهداف سازمان دامپزشکی کشور توسعه تولید و حفظ بهداشت دام و حفظ سلامت انسانی می باشد که اقدامات وخدمات انجام گرفته دراین خصوص می تواند در نهایت منجر به خود کفایی کشور و سلامت جامعه انسانی گردد ، بدیهی است تحقق این مهم با انجام خدمات متنوع در بخشهاي مختلف مرتبط با دامپزشکی ( پیشگیري ، واکسیناسیون ، مراقبت هاي فعال ، پایش بیماري ها ي دامی خصوصا بیماري هاي قابل انتقال ازدام و نظارت بهداشتی بر تولید و عرضه فرآورده هاي خام دامی و ...) امکان پذیرمی باشد . درکشورهاي توسعه یافته غالبا سیاست پیش گیري از بیماري هاي دامی بر اساس ریشه کنی ومعدوم سازي دام بیمار استوار است اما درکشورهاي درحال توسعه و ایران با توجه به موقعیت اقتصادي و جغرافیایی و وضعیت اپیدمیولوژي بیماري ها سیاست مبارزه با بیماري هاي فوق عمدتا مبتنی بر کنترل بیماري از طریق واکسیناسیون دام می باشد
مقدمه
، وتنها درخصوص بیماري هاي مشترك موضوع ریشه کنی بیماري دامی در دستور کار است . لذا پر واضح است که واکسیناسیون صحیح و فنی دام در کشور ، از اهمیت ویژه اي برخوردار خواهد بود . چراکه سالانه میلیونها نفرساعت کار نیروي انسانی و چند صد میلیارد ریال در امر اجراي واکسیناسیون دام توسط سازمان دامپزشکی کشور و سایر مراکز هزینه می گردد و چنانچه در نحوه تامین واکسن از تولیدتا مصرف دقت لازم انجام نگردد نه تنها این امر باعث خسارت و اتلاف سرمایه ملی می گردد بلکه موجب شکست خدمات فوق و سردرگمی دربررسی ، مطالعه عامل بیماري و نحوه گسترش و اپیدمیولوژي آن ودرنهایت موجب کسب نتایجی برخلاف اهداف غایی سازمان دامپزشکی خواهد شد
مکانیسم دفاعی بدن
انسان و جانوران در محیطی زندگی می کنند که عوامل و میکروارگانیسمهاي بیماري زاي متعددي سلامتی آنها را بطور دائم تهدید می کند. بدن با دو روش دفاع غیر اختصاصی و دفاع اختصاصی عوامل بیماري زا و بیگانه را از بین می برد و مانع بروز بیماري می شود.
الف- دفاع غیر اختصاصی
این مکانیسم دفاعی که نخستین سپر بدن در برابر هجوم میکروب ها به بدن است، در برابر اغلب میکروب ها یکسان عمل می کند و نمی تواند آن ها را از یکدیگر شناسایی کند.
مکانیسم دفاعی بدن
الف – 1) پوست و لایه هاي مخاطی نخستین خط دفاعی این مکانیسم هستند .لایه هاي شاخی سطح پوست مانع از ورود بسیاري از میکروب ها به بدن می شوند. به علاوه، سطح پوست به علت وجود چربی و آنزیم لیزوزیم در عرق ، اسیدي بوده و مانع رشد بسیاري از باکتري ها می شود .مایع مخاطی که از سطح لایه هاي مخاطی لوله ي گوارشی ، مجاري تنفس و مجراهاي ادراري و تناسلی ترشح می شوند، موجب به دام انداختن میکروب ها شده و از دانلود پاورپوینت بررسی مکانیسم دفاعی بدن دام و شیوه ایمن سازی آنهاه توسط سلول هاي آلوده به ویروس ترشح شده و از تکثیر ویروس در سلول هاي سالم جلوگیري می کند.
مکانیسم دفاعی بدن
ب- دفاع اختصاصی
درصورتی که عوامل بیماري زا از سد دفاع غیر اختصاصی عبور کنند، ب ا دفاع اختصاصی روبه رو خواهند شد . در ای مکانیسم، علاوه بر ماکروفاژها نوعی از گلبول هاي سفید به نام لنفوسیت ها نقش دارند که از سلول هاي بنیادین مغزاستخوان حاصل می شوند. لنفوسیت ها به طور اختصاصی عمل می کنند، یعنی یک نوع خاصی از عوامل بیگانه راشناسایی و از بین می برند. لنفوسیت ها پس از بوجود آمدن نابالغ هستند و براي کسب ویژگی هاي لازم براي شناسایی و مبارزه با میکروب ها، باید تکامل یابند.
مکانیسم دفاعی بدن
بر اساس محل کسب تکامل، لنفوسیت ها را به دو دسته لنفوسیت هاي در تیموس تخصص یافته اند. T در مغز استخوان و لنفوسیت هاي B تقسیم می کنند. لنفوسیت هاي T لنفوسیت هاي لنفوسیت هاي بالغ توانایی شناسایی مولکول ها و سلول هاي خودي را از بیگانه، و نیز مقابله با عوامل بیگانه را به دست می آورند و وارد جریان خون می شوند. لنفوسیت ها بر سطح خود داراي گیرنده هایی هستند که از لحاظ شکل هندسی مکمل نوع خاصی از آنتی ژن( که بر سطح عوامل بیگانه قرار دارد ) است
مکانیسم دفاعی بدن
. به این ترتیب هر لنفوسیت، با داشتن نوع خاصی گیرنده، آنتی ژن خاصی را شناسایی کرده و از بین می برد . به همین علت می گوییم که لنفوسیت ها به طوراختصاصی عمل می کنند. برخی از لنفوسیت ها بین لنف و خون در گردش اند، و برخی دیگر در گره هاي لنفی ،طحال، لوزه ها و آپاندیس جمع می شوند.
ایمنی هومورال
ایمنی هومور ال بخشی از دفاع اختصاصی است که به مبارزه با باکتري ها و ویروس هاي موجود در مایعات بدن می پردازد ودر آن لنفوسیت هاي B نقش دارند. لنفوسیت هاي B هنگامی که براي نخستین بار به آنتی ژنی متصل می شوند . رشد می یابند، تقسیم می شوند و طی تغییراتی به پلاسموسیت و سلول هاي Bخاطره تبدیل می شوند پلاسموسیت ها پروتئین هایی به نام پادتن ترشح می کنند که در خون محلول هستند . هر نوع پادتن به نوع خاصی آنتی ژن متصل می شود و آن را از بین می برد. نحوهٔ عمل پادتن ها گوناگون است .
ایمنی هومورال
در بسیاري از موارد پادتن با اتصال به آنتی ژن هاي سطح عامل بیگانه، از اتصال آن به سایر سلول هاي بدن جلوگیري می کند، و موجب می شود میکروب به آسانی توسط ماکروفاژ بلعیده شود سلول هاي Bخاطره نیز در بدن در حالت آماده باش می مانند و درصورت. برخورد دوباره با همان آنتی ژن، تعداد بیشتري پلاسموسیت و مقدار کمی سلول خاطره تولید می کنند . در نتیجه، پادتن با مقدار و سرعت بیشتر تولید می گردد و مبارزه با شدت بیشتري انجام می گیرد.
ایمنی هومورال
ایمنی طبیعی و اکتسابی
ایمنی طبیعی موروثی بوده و مستقل از برخورد قبلی با آنتی ژنها است و غالبا به فعالیت فاگوسیتها و فاکتورهاي دفاعی غیر اختصاصی وابسته است. از طرف دیگر ایمنی اکتسابی در اثر برخورد با عامل بیگانه بوجود می آید . بطور کلی ایمنی اکتسابی به تولید یا کسب آنتی کور یا سلولهاي ایمنی اختصاص یافته بستگی داشته و از اینرو فوق العاده اختصاصی می باشد.
ایمن سازي
هرگونه اقدامی که به منظور جلوگیري از بروز عفونت و یا تخفیف شکل طبیعی بیماري در فردي با تجویز آنتی بادي یا آنتی ژن بعمل آید ایمن سازي گفته می شود. با تزریق عضلانی یا وریدي آنتی بادي، ایمنی غیرفعال یا انتقالی ایجاد می گردد. دوام این نوع ایمنی کوتاه است و بستگی به نیمه عمر آنتی بادي در بدن فرد دریافت کننده دارد و این مدت درحدود 3 تا 4 هفته می باشد . درصورت تجویز آنتی ژن که شامل میکرو ارگانیسم ضعیف شده ، کشته شده و یا اجزاء آن می باشد، دستگاه ایمنی فرد دریافت کننده تحریک و بطور فعال آنتی بادي تولید می کند. ایمنی بدست آمده دراین حالت را ایمنی فعال گویند .دوام این نوع ایمنی ، طولانی تر از نوع غیرفعال است .
واکسیناسیون یا ایمن سازي فعال
واکسیناسیون اقدام بسیارمهم و با ارزشی است که بوسیله آن با هزینه کم می توان از ابتلاء به بیماریهاي عفونی جلوگیري کرد. بمنظور پیشگیري از بروز و شیوع بیماریهاي عفونی و مسري بین انسان و دام و ن یز اجراي برنامه اجراي برنامه ریشه کنی ، کنترل و مبارزه با بیماریها از واکسن استفاده می شود . واکسن و واکسیناسیون بعنوان اولین اولویت کاري مسئولین بهداشتی هر کشور در جهت حفظ و ثبات سلامت جامعه ، کنترل ، مبارزه و ریشه کنی بیماریها قلمداد می گردد . جمله مشهور پیشگیري مقدم بر درمان است به تنهایی بهترین توجیه استفاده از واکسن می باشد .
رابطه بین نوع واکسن با ایمنی حاصل
واکسنهاي با اجرام زنده که ازقدرت بیماریزایی آنها کاسته شده است، معمولاً با دوز واحد می توانند ایمنی موثر و طولانی تري نسبت به واکسن هاي کشته شده ایجاد کنند . این واکسنها علاوه برسیستم ایمنی هومورال، سیستم ایمنی سلولی را نیز تحریک می نمایند، این نوع واکسنها تمایل دارند واکنشهاي مشابه شکل طبیعی بیماري، به خصوص درافراد با نقص ایمنی را ایجاد کنند. براي اینکه با واکسنهاي کشته شده، ایمنی کافی و بمدت ط ولانی بدست آید، بایستی این واکسنها ابتدا درچند نوبت تزریق گردند و براي جلوگیري از کاهش سطح آنتی بادي و ادامه ایمنی اغلب لازم است که تزریق واکسن در آینده یادآوري (تکرار ) شود
واکسن چیست؟
موجود زنده ، مانند بدن انسان به خودي خود نیروي مقاومت و غلبه یافتن بر میکروبها را دارد . این حالت را مصونیت می نامند . اما در برخی از موارد باید بدن را از خارج کمک کرد ، تا چنین مصونیتی را پیداکند . در بسیاري از بیماریهایی که از ویروس پدید می آیند، اگر انسان یکبار آن بیماري را بگیرد و خوب بشود دیگر در برابر آن مصونیت پیدا می کند. مثلاً آبله ، سرخک و آبله مرغان از بیماریهایی هستند که اگر یک بار انسان آنها را بگیرد، براي همیشه از آنها مصونیت پیدا می کند. یعنی دیگر آنها را هرگز نخواهد گرفت
واکسن؟
اما بیماریهاي دیگري مانند آنفلوانزا ممکن است چند بار به سراغ انسان بیایند . پس براي رهایی از چنگ آنها ، بطور مصنوعی در انسان مصونیت ایجاد می کنند . بدین طریق که ویروس ضعیف شده آن بیماري را به بدن تزریق کرده، انسان را دچار یک حالت خفیفی از آن بیماري می نمایند . ولی چون این بسیار ضعیف است، انسان به زودي بهبود می یابد و پس از بهبودي کامل براي یک مدت طولانی در برابر آن مرض ، مصونیت پیدا می کند
تاریخچه ، تعریف واکسن و اصطلاحات مرتبط:
200 تا 600سال قبل از میلاد ، مردم مناطق ایران ، هند و چین براي جلوگیري از ابتلا به بیماري آبله انسانی ، محتواي خشک شده پوستولهاي آبله را از طریق سوزن و استنشاق از طریق بینی به افراد تلقیح می کردند . در حقیقت آنها بطور اتفاقی بانی امر واکسیناسیون در جهان گردیدند. اولین اقدام همگانی در جهت ایمن سازي افراد سالم علیه آبله انسانی در سال 1718 در انگلستان و سپس آمریکا 1796 بعمل آمد
تا اینکه دکتر ادوارد جنر انگلیسی دریافت که با تلقیح مواد موجود در زخم ناشی از آبله گاوي می توان افراد را علیه آبله انسانی ایمن نمود
تاریخچه
بدون آنکه خطر مرگ و عوارض شدید بدنبال داشته باشد. از اینرو وي بعنوان پایه گذار و پدر واکسن نوین در جهان شناخته شد. Vacca از نظر لغوي بمعنی گاو مشتق شده است و این اصطلاح از سوي لوئی پاستور و به افتخار تلاشهاي ادوارد جنر درخصوص پیشگیري از ابتلاء به آبله بکار Vaccine برده شد چرا که اولین واکسن و روش واکسیناسیون در دنیا از آبله گاوي تهیه و با اجرا درآمد. نامگذاري و تعریف واکسن از کشوري به کشور دیگر متفاوت است.
در ایالات متحده آمریکا اصطلاح واکسن به فرآورده اي اتلاق می گردد که حاوي ویروس یا تک یاخته زنده تخفیف حدت یافته یا مرده ، باکتري زنده تخفیف حدت یافته یا اسید نوکئیک باشد . در مقابل فرآورده هاي حاوي باکتري
کشته و دیگر میکروار گانیسم ها، بسته به نوع آنتی ژن موجود در آنها بعنوان باکترین، عصاره باکتریائی، تحت واحد، باکترین توکسوئید و توکسوئید خوانده می شوند.
تاریخچه
در اتحادیه اروپا، اصطلاح واکسن شامل تمام فرآورده هایی است که براي تحریک ایمنی زایی فعال در انسان یا حیوان، علیه بیماري ساخته می شوند (بدون توجه به نوع میکروارگانیسم یا نوع توکسین میکروبی که از آن واکسن تهیه می شود). تعریف اخیر از واکسن از مقبولیت بیشتري در کشور هاي مختلف جهان از جمله کشورمان برخوردار است .
از اینرو به فرآورده هاي بیولوژیک که ایجاد ایمنی غیر فعال می نمایند و یا جهت درمان آلرژیها و کارهاي تشخیصی بکار می روند ، واکسن اتلاق نمی گردد.
اصطلاحات واکسن و واکسیناسیون
Safety بی ضرري
حصول اطمینان از بی خطر بودن واکسن در قبال انسان یا دام . بعبارت دیگر در صورت مصرف واکسن با دز توصیه شده از سوي تولید کننده ، نباید عوارض موضعی و سیستمیک غیر منتظره حاصل گردد.
Efficacy اثر بخشی
توانایی اختصاص فرآورده بیولوژیک در ایجاد نتایج مورد انتظار (کاهش بروز، کاهش ،حدت و یا کاهش سرایت بیماري) بشرطی که طبق نظر کارخانه سازنده آن و تحت شرایط توصیه شده عمل شود.
Pote ncy توانمندي:
حصول اطمینان از توان واکسن در ایجاد ایمنی مطلوب . بعبارت دیگر اثبات توان نسبی یک فرآورده بیولوژیک در ایجاد اثرات مورد انتظار بر اساس روشهاي آزمایشی مناسب را توانمندي آن واکسن گویند.
توانمندي با اثر بخشی مرتبط است و به مقدار آنتی ژن موجود در واکسن بستگی دارد با این تفاوت که اثر بخشی در مرحله بالک و یا بمنظور اخذ مجوز ساخت انجام می گردد ولی توانمندي در مرحله نهائی ساخت وا کسن به اجرا درمی آید.
Stability) پایداري:
محدوده زمانی که در طی آن توانمندي فرآورده بیولوژیک ثابت و بدون تغییر باقی می ماند.
Purity خلوص:
عاري بودن واکسن از سایر میکروارگانیسم ها
Bulk بالک:
به فرآورده اي که در حجم کوچک و یا بزرگ بشکل فله تهیه شده ، در داخل یک ظرف قرارداد و آماده بسته بندي می باشد ، گفته می شود.
Batch بچ :
به کل یک فرآورده که از یک بالک هموژن حاصل شده و داراي ترکیب یکنواخت باشد، اتلاق می گردد. این فرآورده با یک شماره مخصوص کد گذاري و شناسایی می شود.
Lot لات
به فرآورده موجود در ظروفی که در یک شیفت کاري عملیات پر کنی و درپوش گذاري بر روي آنها انجام شده و داراي ترکیب یکنواخت می باشند، گفته می شود . این ظروف با یک شماره مخصوص کد گذاري وشناسایی می شوند. در واقع لات همان بچ و یا جزئی از آنست.
: (Withdrawal Time / Discard Time) زمان خودداري از مصرف گوشت و شیر دام واکسینه
مدت زمان عدم مصرف شیر و گوشت دام پس از تجویز واکسن این مدت زمان بسته به نوع واکسن (واکسنهاي زنده) بر طبق توصیه براي گوشت حداقل 21 روز و براي شیر حداقل 72 ساعت است.
علل توصیه به مصرف واکسن:
بمنظور پیشگیري از بروز و شیوع بیماریهاي عفونی و مسري مابین انسانها و یا دامها و نیز اجراي برنامه ریشه کنی ، کنترل و مبارزه با بیماري می بایست از واکسن استفاده نمود . ناگفته پیداست که اثرات و فواید حاصل از واکسیناسیون علیه یک بیماري خاص بقدري بالاست که هرگز نباید به بهانه تحمیل هزینه، از انجام آن سرباز زد . در این بین خطرات عوارض ناشی از بروز و شیوع آن بیماري و تحمیل هزینه هاي گزاف را نیز نباید فراموش کرد . از اینروواکسن و واکسیناسیون بعنوان اولین اولویت کاري مسئولین بهداشتی هر کشور در جهت حفظ و ثبات سلامت جامعه به تنهایی « پیشگیري مقدم بر درمان است » ، کنترل ، مبارزه و ریشه کنی بیماریهاي قل مداد می گردد . جمله مشهور بهترین توجیه گر استفاده از واکسن می باشد.
تقسیم بندی واکسن ها
الف) واکسنهاي باکتریایی
- واکسنهاي زنده تخفیف حدت یافته
- واکسنهاي کشته
- پادزهر(توکسوئید)
- واکسنهاي پلی ساکاریدي
تقسیم بندی واکسن ها
ب) واکسنهاي ویروسی
-1 واکسنهاي زنده تخفیف حدت یافته
-2 واکسنهاي کشته کامل
-3 واکسنهاي کشته( بخشی از پادگن)
ج) واکسنهاي انگلی
-1 واکسنهاي زنده تخفیف حدت یافته
-2 واکسنهاي زنده تخفیف حدت نیافته ( حاوي گونه هاي کمتر بیماریزا )
-3 واکسنهاي کشته کامل
-4 واکسن حاوي پروتئین هاي خالص شده انگل
اشکال تولید واکسن ها
الف) مایع، بصورت سوسپانسیون و محلول
ب) لیوفیلیزه
ج) کرم موضعی (بصورت آزمایشی)
راههاي مصرف و تلقیح واکسن :
اسپري (تنفسی) - تزریق (جلدي و عضلانی)
ایجاد خراش در پوست - خوراکی
از طریق کاشتنی در زیر جلد - تلقیح بصورت قطره داخل چشم
- مالشی بر روي پوست
تزریق دارو و واکسن
بهترین راه تجویز بسیاري از داروها روش تزریق است. البته همین روش خوب اگر به درستی انجام نگیرد آسیب هاي بعضاً خطرناکی در پی خواهد داشت. از جمله عوارض تزریق می توان به باقیمانده هاي دارویی ، اسکار بافتی ، آبسه و درد در محل تزریق اشاره نمود.
انتخاب سرسوزن مناسب براي تزریق:
براي هر حیوان حتماً از سرسوزن استریل و جدا استفاده کنید.
حتماً از سرسوزن یکبار مصرف استفاده گردد. به یاد داشته باشید که ویروس لوسمی گاوان به طور نمونه براحتی ازطریق سوزن مشترك بین حیوانات قابل انتقال است.گاهی مثلاً در زمان تزریق داروهاي ضد انگل در گله هاي بزرگ امکان تعویض سوزن براي هر رأس دام نیست. دراین مواقع حتماً سعی کنید که مثلاً هر ده حیوان را فقط با یک سوزن تزریق کنید.سعی کنید سوزن را با قطر کمتر تا جایی که ممکن است انتخاب کنید.این مسئله علاوه بر آنکه درد کمتري ایجاد میکند باعث آسیب کمتر بافتی و نشت به مراتب کمتر دارو از محل تزریق خواهد شد.طول سوزن را بر اساس محل تزریق و نوع حیوان انتخاب کنید. مثلاً براي تزریق زیرجلدي طول سوزن باید کوتاهتراز تزریق داخل عضلانی باشد. حیوانات کوچکتر مثل گوساله در برابر گاو توده عضلانی کمتري دارند و باید طول سوزن براي تزریق در این موارد کوتاهتر باشد تا آسیبی به بافتها و اعصاب ناحیه تزریق وارد نگردد.
اگر حجم دارویی که می خواهید تزریق کنید زیاد است آنرا به محلهاي مختلف تزریق تقسیم کنید. به عنوان مثال در تزریقات داخل عضلانی و زیر جلدي به ترتیب بیش از 10 و 20 میلی لیتر در هر نقطه تزریق دارو وارد نکنید .
هرگز چند نوع واکسن یا دارو را با هم مخلوط نکنید و در یک سرنگ نکشید مگر آنکه به وضوح روي برچسب ترکیب شیمیایی ، pH دارو چنین مسئله اي توصیه شده باشد. مخلوط کردن داروها با هم می تواند باعث تغییرداروها و ... شود.
در صورتی که روي دارو نوشته که قبل از مصرف تکان داده شود حتماً اینکار را انجام دهید.
روش هاي تزریق :
(IM) : تزریق داخل عضلانی
-هوا را به داخل سرنگ بکشید و به میزانی که می خواهید دارو بکشید به داخل ویال تزریق کنید. در صورت عدم انجام اینکار کشیدن دارو از داخل ویال بسیار مشکل خواهد بود .
-بعد از آنکه به میزان کافی دارو به داخل سرنگ کشیده شد سرنگ را به سمت بالا بگیرید و با ضربه انگشت حباب هوا را به سر سرنگ هدایت نموده و به آرامی با فشار پیستون خارج نمایید.
-تزریق داخل عضلانی باید عمیق صورت بگیرد. باید سوزن با طول مناسب انتخاب شود تا با عبور از پوست ، زیرجلد و چربی به عضله برسد. سوزن را باید بصورت عمود وارد کرد.
تزریق
(SC) : تزریق زیرجلدي
-بهترین محل تزریق زیرجلدي نیمه بالایی گردن و جلوي کتف یا روي دنده ها کنار کتف است .
- طول سوزن مناسب براي این نوع تزریق به طول 1تا دونیم سانتی متر است
-سوزن را با زاویه 30 تا 45 درجه وارد کنید.
-در مورد حیواناتی نظیر گاو بهتر است پوست را با دست قدري بکشید و بالا بیاورید و بعد تزریق را زیر پوست انجام دهید.
تزریق
(IV) : تزریق داخل رگی
در این نوع تزریق در مورد دامهاي بزرگ ورید وداجی بهترین محل تزریق است .فراموش نکنید که این نوع تزریق تنها در صورتی که روي برچسب دارو توصیه شده مجاز است و در غیر اینصورت می تواند عواقب خطرناکی داشته باشد.
تزریق
شرایط لازم براي واکسیناسیون مطلوب
الف – سن - زمان واکسیناسیون
ب- جنس - سابقه واکسیناسیون یا داشتن بیماري قبلی
ج- سلامت - مهارت واکسیناتور
د- وضعیت سیستم ایمنی - چگونگی تغذیه و نگهداري دام
ه- نوع و کیفیت واکسن - نوع و حدت بیماري مورد نظر در منطقه
بخاطر داشته باشید که بدلیل محتلف از جمله شرایط ایمنی بدن دام، حتی در صورت پوشش خوب واکسیناسیون
، میزان مطلوب ایمنی حاصل ، حدود 80 درصد خواهد.
بهره مندي مطلوب از واکسیناسیون
-شرایط دام و طیور : معمولا براي شکل گیري پاسخ ایمنی قابل قبول و تولید آنتی بادي، حد اقل 2 هفته وقت لازم است (برخی واکسنها عمدتا از طریق تحریک سیستم ایمنی سلولی مصونیت ایجاد می کنند ). دام و طیور مورد نظر براي واکسیناسیون بایستی سالم و عاري از بیماري باشند . باید توجه داشت . در دامهائی که در مرحله کمون یک بیماري هستند استرس ناشی ازواکسیناسیون می تواند باعث بروز آن بیماري گردد .
بهره مندي مطلوب از واکسیناسیون
در دامهایی که تحت استرس حمل و نقل می باشند نبایستی مایه کوبی انجام پذیرد مگر آنهایی که در کوچ دائم می باشند . دامهاي از نظر مقاومت طبیعی بدن و قدرت سیستم ایمنی با هم متفاوت بوده و جهت تقویت این مهم می بایست از تغذیه خوب (حاوي املاح معدنی بخصوص سلنیوم و ید) و شرایط زیستی مناسب بر خوردار بوده و دور از استرس نگهداري شوند. در حالت طبیعی و بدلیل اختلاف هورمونی ، سیستم ایمنی هومورال در جنس ماده فعالتر از جنس نر بوده و سیستم ایمنی سلولی در نرها فعالتر از ماده هاست.
نواحی مناسب تزریق واکسن:
براي کسب نتیجه بهتر ، پس از تزریق واکسن، ایمونوژنهاي موجود در واکسن باید بطور تدریجی و بطئی آزاد شوند تا هم سیستم ایمنی را بتدریج تحریک نمایند و هم اثر تحریکی بطورآنی از بین نرود . از اینرو اکثر واکسن ها باید معمولا در محلی تزریق شوند که علاوه بر خون رسانی صحیح به آن ، در عین حال پر عروق نباشد . تزریق واکسن از راه داخل رگی علاوه بر احتمال تجزیه سریع ایمونوژنهاي آن و عدم ایجاد پاسخ ایمنی مناسب ممکن است به شوك آنافیلاکسی منجر گردد از طرفی واکسن باید در محلی تزریق گردد که کمترین آسیب را به گوشت و پوست دام وارد نماید. محل تزریق باید خشک و تمیز باشد محلهاي مشخص شده در شکل زیر، براي واکسیناسیون دام را از زیر جلد ، مناسب می باشد. در گاو بهترین راه، ناحیه گردن است.
ناحیه تزریق
شرایط واکسیناتور
واکسیناتور باید در کار خود خبره، توانا ، متعهد، با حوصله و با تجزیه بوده و داراي اطلاعات پایه در زمینه اتیولوژي ، ایمونولوزي، میکروبیولوژي و اپیدمیولوژي بیماري دام و طیور باشد . وي باید فرد مقید به امور بهداشتی بوده تا ضمن انجام کار مطلوب، نسبت به سلامت و بهداشت خود و دامهاي واکسینه حساسیت کافی منظور نماید. دانستن زمان و اولویت انجام واکسیناسیون (زیر نظر دامپزشک ) ، سن تزریق، محل تزریق از جمله موارد ضروریست که باید واکسیناتور نسبت به آن آگاهی داشته باشد . او باید بگونه اي اقدام نماید که خود عامل اشاعه بیماري از منطقه اي به منطقه دیگر نباشد. از اینرو نباید بدون رعایت شرایط بهداشتی از یک دامداري به دامداري دیگر یا از یک روستا به روستاي بعدي رفت و آمد نماید .
شرایط جایگاه
: تمیزي، خشک بودن بستر ، وجود نور، فضا و تهویه کافی ، دوري از نور مستقیم و حرارت خورشید بهنگام واکسیناسیون و جدا بودن د امها براساس سن، جنس، آبستن و بیماري احتمالی ،از شرایط لازم براي انجام واکسیناسیون مطلوب است. در ضمن پس از واکسیناسیون بخصوص در فصل زمستان دماي جایگا ه دام نباید کاهش یابد. وجود تراوا در هر دامداري بمنظور سهولت در انجام واکسیناسیون و کاهش استرس بسیار مطلوب است. وجود قرنطینه در هر دامداري بسیار واجب و ضروري است.
شرایط دامدار
دامدار باید آگاه و آشنا به فواید واکسیناسیون بوده و ضمن استقبال از آن ، همکاري لازم را بعمل آورد. باید به دامدار آموخت که بهره وري و حفظ مطلوب سرمایه، شرایط اول بقاء و رقابت در عرصه هر فعالیت انتفاعی است و چون سرمایه وي دام اوست، لذا سلامت دام باعث بهره مندي و افزایش توان تولید او خواهد شد . نحوه عملکرد ، طرز برخوردو نحوه اطلاع رسانی از سوي واکسیناتور در این امر بسیار تعیین کننده و مهم است . به دامدار گوشزد شود که عدم همکاري او باعث اشاعه و سرایت بیماري به سایر دامداریها شده و خسارات فراوانی بهمراه خواهد داشت.
شرایط واکسن
سعی کنید واکسن را به اندازه دز توصیه شده تزریق کنید، مصرف بیش از دز توصیه شده نه تنها بر میزان ایمنی موثر نیست بلکه باعث بروز عوارض ناخواسته و صرف هزینه بیشتر خواهد شد . مصرف کمتر از دز توصیه شده نیز علاوه بر عدم ایجاد ایمنی لازم، ممکن است باعث ایجاد تحمل در سیستم ایمنی گردد . واکسن مورد مصرف در 4تا 8 درجه نگهد اري شده باشد .
هر واکسن داراي تاریخ مصرف بوده و باید از مراجع معتبر تهیه شده و در رعایت زنجیره سرد دقت لازم به عمل آید .
از مصرف واکسنهاي تاریخ گذشته باید خودداري شود . قبل از مصرف، مندرجات روي برچسب آنرا بدقت مطالعه
شرایط واکسن
نموده و بهنگام مصرف ، حتما ویال واکسن را بخوبی هم بزنید تا محتواي آن یکنواخت شود . ویالهاي نیمه مصرف واکسن نباید ذخیره سازي شده و مجددا مورد مصرف قرار گیرد. واکسنها در همه حال باید در سردخانه و بدور از نور خورشید نگهداري شود. واکسن را پس از خروج از زنجیره سرد می بایست حداکثر ظرف نیم تا یک ساعت مصرف کرد. در صورت حفظ زنجیره سرد، محتواي واکسنهاي زنده لیوفیلیزه ، حداکثر تا 2 ساعت پس از آماده سازي 6تا8 ساعت پس از باز کردن درب آنها فرصت مصرف دارند.
شرایط نگهداري و حمل و نقل واکسن و وسایل تزریق:
واکسنهاي مختلف باید تا حد امکان جدا از هم نگهداري شوند. واکسن باید بدور از نور و در دماي4-8 نگهداري شود (براي نگهداري طولانی مدت، واکسن تیلریوز باید در ازت مایع و واکسن طاعون گاوي در فریزر نگهداري شوند). واکسنهاي بشکل مایع نباید فریز شوند . در سردخانه نگهداري واکسن هرگز مواد و داروهاي دیگر را قرار ندهید و یا در صورت ناچاري ، آنها را کاملا جدا از هم نگهداري نمائید . چینش واکسنها در سردخانه باید طوري باشد که واکسنهاي جدید در پشت واکسنهاي قدیمی قرار گیرند به نحوي که سیستم First in – first out ) مورد توجه قرار گیرد.
دلایل تاکید بر عدم نگهداري واکسن نیمه مصرف
- احتمال آلوده شدن واکسن در طی واکسیناسیون. - ورود هوا بداخل ویال واکسن باعث اکسیداسیون و آسیب دیدن آنتی ژن و محتویات واکسن می گردد.
- از بین رفتن یکی از شرایط نگهداري واکسن (خروج از زنجیره سرد)
- مرگ تدریجی میکروار گانیسمهاي موجود در واکسنهاي زنده پس از افزودن حلال
زنجیره سرد
فلاسک:
بهنگام حمل و نقل واکسن چه براي جابجایی مکانی و چه بمنظور مصرف ، زنجیره سرد باید حفظ گردد . براي حفظ زنجیره سرد از یخ خشک یا پلاستیکهاي محتوي آب یخ زده استفاده کنید . در صورت ناچاري و استفاده از یخ معمولی ، آب حاصل از ذوب شدن آن نباید با شیشه و دهانه واکسن در تماس باشد.
جمع آوري وسایل مصرفی
هرگز سرسوزن ، سرنگ و ویالهاي خالی یا نیمه مصرف را در صحرا و محوطه دامداري رها نکنید (بخصوص که برخی واکسنها از سوش زنده تخفیف حدت یافته تهیه شده اند) چرا که علاوه بر داشتن عوارض زیست محیطی باعث میگردد، لذا با جمع آوري آنها در ظرف Traumatic Reticuloperitonitis (TRP) بروز بیماری.
معدوم سازي وسایل مصرفی واکسیناسیون
سرنگ هاي یک بار مصرف ، سرسوزن ها ، دستکش و کلیه البسه و تجهیزات یکبار مصرف به همراه ظروف واکسنهاي مصرف شده باید پس از اتمام واکسیناسیون جمع آوري و با استعلام از ادارات حفاظت محیط زیست منطقه در محل مناسبی با رعایت کلیه مسائل بهداشتی دفن شوند .
دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن
عوامل مربوط به واکسن
-میزان غلظت آنتی ژن - احتمال بروز آلودگی ثانویه در واکسن
- حدت سویه بکار رفته در واکسن
- کیفیت و کمیت یاورهاي بکار رفته
- چگونگی نگهداري واکسن
- عوامل موثر مثل کیفیت و دماي حلال
دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن:
- میزان مهارت واکسیناتور
- روش مایه کوبی (محل و راه تزریق)
- آلوده بودن وسایل مایه کوبی
- عدم مصرف حجم توصیه شده
- عدم تزریق دز یادآور پس از فاصله زمانی توصیه شده
- مصرف واکسن در زمان و سن نامناسب
دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن:
هر چه واکسنهاي مورد نظر آزمایشهاي کنترل کیفی را طی کرده و پس از حصول اطمینان از کیفیت مطلوب، اجازه مصرف گرفته اند ولی در کل هیچ واکسنی بدون عارضه نیست
علت عمده تقسیم بندي کرد:
عوارض ناشی از خود واکسن.
عوارض ناشی از اشتباه و خطاي واکسیناتور در حین انجام کار
- عوارض ناشی از تزریق و استرس
- بروز برخی عوارض همزمان با واکسیناسیون
عوارض نا شناختها باعث بالا رفتن مختصر دماي بدن .
دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن
بمنظور به حداقل رساندن عوارض نامطلوب مایه کوبی، دام واکسینه را حداقل تا یک ساعت پس از واکسینا سیون تحت نظر داشته ، در صورت بروز علایم شوك آنافیلاکسی آنرا با تزریق آدرنالین (اپی نفرین ) درمان نمائید . تزریق آنتی هیستامین نیز مفید میباشد ولی در برخی موارد نا کار آمد است .
علایم مشهود شوك آنافیلاکسی عبارتند از :
افزایش سرعت تنفس، لرزش، تب ، افزایش بزاق و اشک، بی اشتهایی، نفخ، اسهال، تورم ناحیه غبغب و پلکها ،
کلاپس ناگهانی.
عوارض پس از واکسیناسیون
سوالات زیر در حل موضوع بسیار مفید و کارگشا خواهد بود.
- نام ، نوع، شماره سریال و تعداد ویال واکسن بکار رفته.
- تاریخ انجام و مکان واکسیناسیون
-نام واکسیناتور
- محل (رهیافت) تزریق
- سن و جنس دام(هاي) عارضه دیده
- نام و نوع عارضه (عوارض)
- آیا مورد (موارد) گزارش شده قبلا هم سابقه داشته و جزو عوارض مورد انتظار است.
عوارض پس از واکسیناسیون
- تعداد گزارش در مورد عارضه (عوارض) چقدر است.
- آیا عارضه (عوارض) در تمام مسیر و مکانهاي تحت پوشش گزارش شده، یا تنها در یک مکان دیده شده است.
آیا در دامهاي غیر واکسینه نیز عارضه (عوارض) گزارش شده است.
- آیا شماره سریال واکسنهاي بکار رفته در منطقه مشابه است یا متفاوت
- آیا مراکز واکسیناسیون دیگر هم گزارشات مشابه دریافت کرده اند
- آیا نحوه نگهداري و حمل و نقل واکسن مناسب بوده است.
- مدت سپري شده از زمان واکسیناسیون تا مشاهده علایم چقدر است.
- آیا عارضه (عوارض) رو به بهبود است یا وخیمتر می شود (نوع درمان و نتیجه حاصله).
آیا عارضه (عوارض) تلفات داشته یا نه / تعداد آن چقدر است.
- آیا همزمان یا پس از واکسیناسیون ، دارو مصرف شده است یا نه/ چه دارو یا داروهایی
وسایل و ابزار لازم:
براي انجام مطلوب واکسیناسیون، بسته به روش واکسیناسیون و نوع واکسن، وسایل و ابزار مختلفی لازم است که
عبارتند از:
* فلاسک جهت حفظ زنجیره سرد. * پنبه و الکل
* ظرف جمع آوري ویالها و سرنگ و سرسوزن مصرف شده.
* واکسن و حلال بمیزان لازم
* سرسوزن (با گیج هاي مختلف) * مواد ضد عفونی کننده
* سرنگ اتوماتیک (یکبار مصرف براي برخی حیوانات) * جعبه کمک هاي اولیه
* ویال محتوي آدرنالین و آنتی هیستامین جهت درمان موارد بروز شوك یا حساسیت.
* دستگاه اسپري لباس سرهم، کفش، کلاه، ماسک، دستکش و عینک
وسایل و ابزار لازم
سرسوزن: بسته به سن، جثه، راه مصرف و غلظت واکسن از سرسوزنهاي مناسب (از نظر شماره ) و سر راست استفاده
و براي تزریق عضلانی ازسر سوزن با طول 1/5.اینچ با شماره 16 یا 18 و براي تزریق زیر جلدي در گاو از سرسوزن شماره 16 یا 18 استفاده کنید . براي واکسیناسیون گوسفند و بز بسته به جثه آن ، از - سرسوزن شماره 16 یا 18
وسایل و ابزار لازم
طول سرسوزن بیشتر باشد احتمال شکستن و خمیده شدن آن بیشتر است. سرسوزنها باید استریل، سر راست و نوك تیز بوده
10 تا 15 راس گاو ، تعویض گردند تا احتمال آلودگی، خمیدگی، و کند شدن و 15 تا20 رأس گوسفند تعویض.
نوك آن کاهش یابد. براي جلوگیري از آلودگی ویال واکسن، همیشه از یک سرسوزن استریل مجزا براي کشیدن واکسن به سرنگ استفاده کرده و هرگز سرسوزن تزریقی را وارد ویال واکسن ننمائید . سرسوزن را با احتیاط وارد زیر جلد دام نموده و سعی کنید تزریق بصورت اریب و رو به پائین باشد.
وسایل و ابزار لازم
سرنگ: محفظه داخلی سرنگ اتوماتیک ، شیلنگ و ضمائم مربوطه بعد از هر بار مصرف باید با آب مقطر یا آب دیونیزه داغ کاملا شسته و تمیز شود . براي این منظور هرگز از مواد ضدعفونی کننده استفاده نکنید (بجز سطوح خارجی سرنگ). دقت نمایید پس از شستشو ، سرنگ را کاملا خشک نمایید بطوري که آب در داخل سرنگ باقی نماند چون باعث زایل شدن اثر واکسن می گردد. پس از شستشو، سرنگ را در محل خشک و عاري از گرد و غبار نگهداري کنید.
همیشه قبل از واکسیناسیون ، از صحت عملکرد و دقت عمل سرنگ اطمینان حاصل نمائید.(کالیبره)
وسایل و ابزار لازم
حلال: بر حسب نوع واکسن، می توان از سرم فیزیولوژي و یا آب مقطر براي مخلوط نمودن و تهیه محلول یکنواخت استفاده کرد. باید توجه داشت که حلال خنک، استریل، عاري از کلر یا مواد شیمیایی ضدعفونی کننده و داراي تاریخ
مصرف باشد. هرگز قبل از اتمام محتواي یک ویال ، نسبت به آماده سازي واکسن لیوفیلیزه دیگر اقدام ننمائید چون باعث کاهش مدت زمان مصرف و بی اثر شدن آن می شود.
نکات ضروري قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
قبل از هر چیز مناطق حساس و در معرض خطر را شناسائی و در ابتدا آن مرکز را تحت پوشش قرار دهید . مناطق پر از
دام، دامداریهاي همجوار و پر جمعیت ، دامداریهائی که در مناطق مرتفع و در مسیر باد قرار دارند و میادین فروش دام
جزء این مناطق بحساب می آیند. اگر در سطح شهرستان یا مناطق مرزنشین فعالیت دارید، بصورت میدانی عمل کرده
.
نکات ضروري قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
و در ابتدا مناطق و دامداریهاي حاشیه نشین را واکسینه نمائید. یکی دو روز قبل از انجام واکسیناسیون ، دامداران منطقه مورد نظر را در جریان امر قرار داده و هماهنگی لازم را بعمل آورید. از قبل البسه، کفش و لوازم مصرفی را ضدعفونی و آماده نمائید. نام، شماره سریال و کارخانه سازنده واکسنهایی را که به مصرف خواهند رسید همراه با نام مکان تزریق در دفتر مخصوص ثبت نمائید. در سطح دامداریها و روستاها همیشه منطقه اي را براي واکسیناسیون انتخاب کنید که تا حد امکان بدور از گرد و خاك باشد. دامهایی را که ظرف دو سه هفته آینده کشتار خواهند شد واکسیناسیون ننمائید
نکات ضروري قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
براي تشکیل یک اکیپ واکسیناسیون و جهت حصول نتیجه مطلوب، علاوه بر راننده، حداقل دو نفر براي تزریق، ثبت، انجام هماهنگی، هدایت و پیشبرد کار لازم است . تمامی واکسیناسیونها و زمان انجام آنها را در دفترچه بهداشتی دام ثبت نمائید . رعایت فاصله زمانی بین د و واکسیناسیون مختلف و نیز تکرار واکسیناسیون (بوستر ) در فاصله زمانی توصیه شده بسیار مهم است . پیش از مهار نمودن کافی، هرگز دام را واکسینه ننمائید جون بعلت حرکات ناگهانی، باعث آسیب دیدن خود یا واکسیناتور شده و یا باعث عدم تزریق مناسب واکسن می گردد. مراقبت باشید که بهنگام تلقیح واکسن بخصوص واکسن بروسلوز، محتویات آن از طریق سرسوزن وارد بدن شما نگردد. قبل و بعد از واکسیناسیون دست و روي خود را با آب و صابون بشوئید . بمنظور
جلوگیري از اشاعه برخی بیماریها، براي مهار دام حتی الامکان از تماس دست با بینی و دهان دام خودد اري کنید .
نکات ضروري قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
. قبل از تزریق واکسن لیبل یا بروشور آنرا مطالعه و این نکات را بخاطر داشته باشید
دز تزریق - احتیاط و نکات ضروري
- راه تزریق - مدت زمان پرهیز از مصرف شیر و گوشت
- محل تزریق - شرایط نگهداري و مصرف
- عل
